Oscar Niemeyer 1907 - 2012
Oscar
Niemeyer was een Braziliaans architect. Hij was een van
de belangrijkste architecten binnen de moderne architectuur. Hij was een
baanbreker in het gebruik van de mogelijkheden van het gewapend beton.
In
de loop der jaren ontwikkelde Niemeyer een vormentaal die vrijer was
dan de strenge rechtlijnigheid van zijn Frans- Zwitserse leermeester. De
stijl is terug te voeren naar de Braziliaans barok van de achttiende
eeuw en is volgens Niemeyer zelf verbonden met de uitbundige mentaliteit
van het Zuid-Amerikaanse volk en het golvende en wilde landschap.
In zijn lange loopbaan heeft hij in binnen- en buitenland tal
van monumentale gebouwen ontworpen, waarin hij met name de
mogelijkheden van het gewapende beton tot het uiterste heeft
beproefd. Niemeyer's geliefde maar voorgeschreven vloeiende lijn is
in elk gebouw terug te vinden. Of het nu gaat om de Kathedraal van
Brasilía, het hoofkantoor van uitgeverij Mondadori in Milaan, zijn
eigen woonhuis of de kerk van São Francisco de Assis, overal zijn
er rondingen als de structuur van het gebouw het toestaat. Vooral
in het laatstgenoemde gebouw is een sterk barokke structuur terug
te vinden, onder andere door de mozaïeken in blauw en wit die heel
druk zijn. Hij neemt een vliegtuighangar als grondpatroon voor deze
kerk.
Zoals
elke architect, heeft Oscar Niemeyer ook kenmerken die hij verwerkt in
zijn concepten. De kenmerken die Oscar Niemeyer gebruikt zijn
uitdrukkelijk te zien in zijn concepten. De kenmerken die gebruikt zijn,
zijn: stralend wit, opvallend sensuele vormen en gewapend beton.
Tijdens een interview met Oscar Niemeyer liet hij het volgende weten: ''Rechte
lijnen trekken mij niet aan. Mensen creëren geen rechte, harde,
inflexibele lijnen. Ik word aangetrokken door vrije en sensuele
rondingen. Rondingen vinden we in bergen, in golven van de zee, in het
lichaam van de vrouw die we liefhebben.''
Oscar Niemeyer was een persoon die met een aantal lijnen al een ontwerp had.
Hij
concentreerde zich op het gebouw dat vorm zal krijgen, waarbij hij de
praktische en de economische kant van het project berekent. Hij neemt de
omgeving in zich op en al nadenkend komt er in hemzelf iets naar voren.
Hij ziet een vorm die hij met potloodstrepen tekent, uit de vrije hand.
Vervolgens is hij gewoon om alles van het project uit te schrijven en
als er iets ontbreekt of niet klopt in zijn verhaal, gaat hij terug naar
zijn tekentafel om het ontwerp aan te passen, ook weer met een paar
potloodstrepen. Het is een werkwijze die tijdens zijn lange loopbaan
ongeveer 600 uitgevoerde projecten oplevert.
De uitvoering
Oscar
Niemeyer had een opdracht gekregen van de burgemeester van Niterói. De
burgemeester wilde iets spectaculairs voor zijn nieuwe Museum van
Moderne Kunsten. Vanuit dit uitgangspunt is Oscar Niemeyer een ontwerp
gaan maken. Een zeer vereenvoudigde gebouw als een witte schal op een
relatief slank voet vanuit een waterbassin oprijst. Doordat de baai
erachter ligt, is het effect licht en luchtig, het gebouw lijkt boven
het water te zweven. Vanuit de baai gezien is het heel anders, en ook
vanaf het onderliggende strand. Dan lijkt het gebouw meer een enorme
schotel die het zicht op de hemel wegneemt. En weer anders is het zicht
vanaf de opgaande helling die naar boven leidt, dan is er alleen een
gebouw te zien dat het zicht op de baai belemmert, maar wel mogelijkheid
geeft om de architectuur van het gebouw zelf te bekijken. Onder de
schaal staand is er alleen het uitzicht op dit enorme witte betonnen
lichaam, dat als enorm overkomt op de beschouwer. Vanuit de lucht bezien
is het gebouw enorm dominant, het verbergt de rotspunt totaal onder
zijn afmetingen. Het is als een baken waar alles zich op richt. Dit is
de uiteindelijke vorm van de bloem die Niemeyer voor ogen heeft gehad.
Zijn ontwerpen
Hieronder zijn een aantal schetsen weergegeven hoe Oscar Niemeyer te werk ging met ontwerpen:
